بررسی نحوه انتشار صوت در لایه ترموکلاین در جنوب دریای خزر (سواحل بابلسر)

اقیانوس به عنوان محیطی سیال، امواج صوتی را در خود منتشر می کند. همچنین، نحوه انتشار امواج صوتی در دریا با نیمرخ سرعت صوت ارتباط نزدیکی دارد. توزیع سرعت صوت در اقیانوس به وسیله پدیده های صوتی و چگالی (دما و شوری) مشخص می شود. جبهه ها، پیچک ها و دیگر ویژگی های دینامیکی آب دریا نیز می توانند انتشار سیگنال های صوتی را تحت تأثیر قرار دهند. در این مقاله با استفاده از داده های اندازه گیری شده، که در سال 2003 م و در فصل پاییز در بخش جنوبی دریای خزر (سواحل بابلسر) توسط پژوهشگاه علوم اقیانوس شناسی و جوی اندازه گیری و ثبت شده اند، روند تغییرات فشار اکوستیکی با استفاده از داده های اندازه گیری شده دما و شوری در حالت مستقل از برد (تنها یک نیمرخ سرعت صوت وارد شده است) و در محیط نرم افزار متلبمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که با نصب منبع صوتی در عمق 6 متری از سطح دریا (بالای لایه ترموکلاین)، یک کانال صوتی به دلیل اثر وارونگی ریز دمایی روی نیمرخ سرعت صوت شکل می گیرد. در این حالت، منطقه کور برای عمق های بیشتر از 30 متر و بردهای بالاتر از 2700 متر نیز تشکیل می گردد. همچنین، با قراردادن منبع اکوستیکی در عمق های 40 متری (وسط ترموکلاین) و 52 متری (پایین ترموکلاین) مشاهده شد که پرتوهای صوتی به سمت بستر دریا خمیده و به صورت حرکات زیگزاگ در محیط منتشر می شوند. در این حالت به نواحی بالای منبع صوتی، انرژی صوتی بسیار کمتری نفوذ می کند و سبب تشکیل نقاط کور وسیعی در این مناطق می گردد.